Trzy sceny

Trzy sceny
trzy historie

Dom kultury, postindustrialne zabudowania Sztygarki oraz miejski Skansen. Co łączy te lokalizacje?
Oczywiście, dziesiąta, jubileuszowa edycja Chorzowskiego Teatru Ogrodowego.
W tym roku po raz pierwszy ChTO pojawia się na aż trzech scenach. Jest to po części, jak mówi Naczelny Ogrodnik, Sergiusz Brożek, odpowiedź na pytanie, jak uczynić ten teatr jeszcze bardziej „chorzowskim”; po części natomiast rozwiązanie problemów technicznych. Scena w Sztygarce nie była w stanie pomieścić wszystkich spektakli. Zaangażowanie większych przestrzeni teatralnych pozwoliło zaprosić m.in. big-band, który współtworzył koncert 10 sekretów Marilyn Monroe, inaugurujący tegoroczne ChTO. Każda z tych trzech scen ma zupełnie inną charakterystykę, każda jest rozpoznawalnym symbolem Chorzowa. Przyjrzyjmy się im zatem kolejno…

Spektakle w cieniu Prezydenta

Teren Sztygarki jest z pewnością dobrze znany widzom ChTO: spektakle odbywają się tu już od pierwszej edycji imprezy. Sztygarka stanowi pozostałość Kopalni Węgla Kamiennego Prezydent, która fedrowała tu do 1993 roku. Nazwa obiektu wzięła się od szybu kopalnianego wybudowanego w roku 1933, który z kolei swoje miano zawdzięcza prezydentowi Ignacemu Mościckiemu. Do dziś przetrwały budynki dyrekcji oraz, stanowiące Kompleks Sztygarka, budynki dawnej sali zbornej, kasyna, kopalnianej straży pożarnej, domu sztygarów oraz Magazynu Ciekłego Powietrza. To właśnie w tym ostatnim od lat odgrywane są spektakle ChTO.
Szyb Prezydent stanowi jedną z najbardziej rozpoznawanych atrakcji turystycznych Chorzowa. Wieża szybowa liczy 42,5 metra wysokości. Można na nią wejść po wybudowanych niedawno schodach. Zachowały się w niej dwa równoległe koła linowe o średnicy 5,5 metra każde. Co ciekawe, jest to konstrukcja zbudowana z żelbetonu. Tuż po zbudowania budowla wcale nie była nazywana „Prezydentem”. To miano szyb zyskał dopiero w 1937 roku. Wcześniej zwany był „Wielkim Jackiem” od znajdującego się w pobliżu bliźniaczego szybu, „małego” Jacka. Prezydent został w 2008 roku odkupiony przez miasto Chorzów i wpisany na listę zabytków. W 2010 roku szyb stał się częścią Szlaku Zabytków Techniki. Turyści mogą korzystać z niego jak z wieży widokowej. W cieniu szybu Prezydent odbędzie się jubileuszowy finał Chorzowskiego Teatru Ogrodowego, projekcja filmu Dwugłowy smok Jadwigi Kocur.

Na spacer do skansenu

Tegoroczną nowością będą spektakle w chorzowskim skansenie. Naczelny Ogrodnik, zapytany o tę scenę, podkreśla, że „skansen to idealnie bezpieczne miejsce na spektakle dla dzieci”. Brak jakiegokolwiek ruchu samochodowego, cisza, spokój i wszechobecna zieleń zadecydowały, że właśnie w Górnośląskim Parku Etnograficznym odgrywane będą przedstawienia dla najmłodszych widzów.
Chorzowski skansen znajduje się w bliskim sąsiedztwie Sztygarki, na terenie Parku Śląskiego. Oglądanie spektakli warto połączyć z dłuższym spacerem i zwiedzeniem znajdujących się tu obiektów. Na obszarze 22 hektarów zadbanego parku zgromadzono około 70 drewnianych zabytków, pochodzących z pięciu podregionów Górnego Śląska: beskidzkiego, podgórskiego, pszczyńsko-rybnickiego, przemysłowego i lublinieckiego oraz z Zagłębia Dąbrowskiego. Dzieci z pewnością ucieszy fakt, że na terenie skansenu można spotkać wiele zwierząt oraz spróbować własnoręcznie wydoić krowę i kozę. W centrum skansenu znajduje się XVIII-wieczny kościół pod wezwaniem św. Józefa Robotnika, w którym od maja do października wciąż odprawiane są msze święte. Z podobnego okresu pochodzą spichlerze dworskie. Znaczna większość zabytków jest jednak XIX-wiecznych. Choć skansen funkcjonuje tu od maja 1975 roku, to pomysł jego powołania sięga czasów przedwojennych.

Teatr na dużej scenie

Zupełnie inny charakter ma budynek Chorzowskiego Centrum Kultury. Obiekt ten został wybudowany w okresie dwudziestolecia międzywojennego. Stało się tak dzięki inicjatywie mieszkańców, którzy za sprawą budowy teatru postanowili podkreślić przynależność tych terenów do Polski. W 1927 roku powstał projekt architektoniczny autorstwa Stanisława Michejdy i Lucjana Sikorskiego. Uwzględniono w nim nie tylko salę teatralną, ale również salę gimnastyczną, sale plenarne, bibliotekę i czytelnię.
Ze względu na społeczne finansowanie, projekt realizowany był stopniowo. Jako pierwszą oddano do użytku salę teatralną. Stało się to w roku 1934. Na ukończenie lewego skrzydła, mieszczącego m.in. bibliotekę, trzeba było czekać kolejne 5 lat. Później budowę przerwała wojna. Prawe skrzydło budynku, zaplanowane jako największe, nigdy nie powstało. W budynku ChCK, oddanym do użytku po remoncie części teatralnej w 2008 roku, odbył się koncert inaugurujący tegoroczny Chorzowski Teatr Ogrodowy.
Trzy sceny Chorzowskiego Teatru Ogrodowego idealnie się uzupełniają: każda z nich niesie ze sobą inną historię, każda daje aktorom i wykonawcom odmienne możliwości. Jest to również ciekawy przykład współpracy organizacji pozarządowej (SZTYG.art) i prywatnej firmy (Sztygarka) z placówkami kultury samorządu miejskiego (Chorzowskie Centrum Kultury) oraz wojewódzkiego (Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”).
Barbara Englender

tekst pochodzi z gazety festiwalowej Chorzowskiego Teatru Ogrodowego „Sztajgerowy Cajtung”